آسيب‌شناسی زبان فارسی يا چه؟

این مطلب را که دیدم باز به خودم گفتم چه کاری است که همه دوست دارند همه‌ی کاسه کوزه‌ها را سر مترجم بشکنند؟ هر از چندگاهی انگار مد می‌شود، مدتی به مردم عوام گير می‌دادند که بی‌سواد اند و زبان شيرين فارسی را خراب کرده‌اند و بعد گير دادند به راديو و تلويزيون و مجری‌ها و خبرنويس‌ها و بعد هم حالا نوبت مترجم‌ها است. هم من می‌دانم و هم آن‌ها که اين طور نوشتن را مد می‌کنند، که مشکل زبان فارسی مشکلی جدی و ريشه‌ای است و نياز به «برنامه‌ريزی زبانی» دارد که آن هم نياز به تحقيق و کار دارد. نمی‌شود هر کس بيايد ميخش را يک جای تاريخ زبان فارسی بکوبد و بگويد کسی حق ندارد از اين جلوتر برود چون زبان خراب می‌شود. زبانی که اين طوری – با تحول – خراب می‌شود، لابد از اصل خراب است.
در عين حال می‌دانم که هر چه آنان که می‌دانند قضيه چيست و گيرش کجا است، اين ميان ريا و سياه‌کاری می‌کنند، کسانی هم هستند، مثل هم‌اين رفيق ناديده، که دلشان می‌سوزد و دارند از تجربه‌ی شخصيشان حرف می‌زنند. برای دانستن رياکاری هم لازم نيست راه دوری برويد. يک بار نطق يک نماينده‌ی مجلس را گوش کنيد. اگر به مردم عوام و مجری راديو و مترجم خبر صد ايراد بتوان گرفت به او کم از ده هزار نمی‌توان. اما چرا آن‌جا هيچ کس صدايش درنمی‌آيد؟ چرا در مثال‌های کتاب استاد نجفی و استادان ديگر مثالی از يک مرجع دولتی يافت می‌نشود؟ يعنی هر وزير و وکيلی تمام آن قواعد وحشت‌افزا را می‌داند و رعايت می‌کند؟ يا ماجرا اين است که توی سر کسی بايد زد که صدايش درنيايد؟
و بعد از همه‌ی اين فکرها سکوت کردم. نه گفتم و نه نوشتم. با خودم گفتم لابد باز اين را جنگی ميان من و کسی ديگر می‌بينند – که اتفاقا تا جايی که من هر از گاهی وبلاگش را خوانده‌ام آدم فهيم و دوست‌داشتنی‌ای به نظرم می‌آيد – و باز از هر طرف طرف‌دار و مخالف پيدا می‌شود. حوصله می‌خواست که من نداشتم.
اما هم‌آن وقت تقريبا اين مطلب دکتر باطنی را – که نوزده سال پيش نوشته – ديدم. خواستم اين‌جا لينکش را بگذارم که هر که به فکر اين حرف‌ها است بخواند و ببيند حرف حساب از چه جنسی است؛ مخصوصا آدم‌هايی مثل مصطفای عزيز که خودشان قدری از راه را بی رفيق و هم‌راه رفته‌اند. در پايان مطلب، دکتر باطنی درباره‌ی ضرورت يک فرهنگستان فعال علوم گفته است. برای اين که ببينيد چه قدر بينا بوده است، نگاهی هم کنيد به اين مصاحبه با عضو دانشمند و مهندسی خوانده‌ی فرهنگستان زبان و ادب فارسی. من که واقعا فريادم بلند شد از اين همه لغزش و ناپختگی و حرف‌های بی‌فکر که در فاصله‌ی آغاز و انجام يک مصاحبه‌ی کوتاه هم ثابت نمی‌ماند.
پ‌ن: عنوان مصاحبه و مقاله هم بانمک است. عنوان مقاله‌ی دکتر باطنی هست «فارسی؛ زبانی عقيم» و عنوان مصاحبه‌ی آقای دکتر معصومی همدانی هم هست «زبان فارسی، زبان علم». طبيعی است که کدام به دهان ملتی که بحران فزاينده‌ی افتخار دارد، شيرين بيايد.