دکتر عبدالقادر الحسـ(ـیـ)ـن رئیس مرکز مطالعات باستان‌شناختی رحاب می‌گوید پس از سه ماه کاوش، زیر کلیسای جرجیس مقدس در رحاب در شمال اردن، پلکانی کشف کرده که به یک غار می‌رسد. درون غار – که هفت متر عرض و دوازده متر طولش است و آغاز استفاده‌اش در سال‌های 33 تا 70 میلادی بوده است – دو فضای مختلف هست. یک فضای زندگی روزمره در کناره‌ها و یک فضای دایره‌ای شکل میانی با سکوهای سنگی و محراب که برای عبادت استفاده‌اش می‌کرده‌اند.
روی سقف موزاییک‌نوشته‌ای هست که می‌گوید «هفتاد نفر مومن خدا و ملکوت». یک جوی و یک آب انبار هم هست که این هفتاد نفر ملکوتی را سیراب می‌کرده. کاسه و کوزه و چراغ سفالی هم پیدا کرده‌اند که رویشان نوشته است جرجیس. قبرستان این جماعت را هم دکتر الحسن پیدا کرده است. چند سکه و چند صلیب آهنی هم پیدا کرده و می‌گوید احتمالا این هفتاد نفر از مردم اورشلیم بوده‌اند که مسیحی شده‌اند و بعد بر اثر تعقیب و شکنجه به این سمت گریخته‌اند و اولین کلیسای پنهانی را بنا کرده‌اند.
بقیه‌ی باستان‌شناس‌ها می‌گویند قدیمی‌ترین کلیسایی که پیش از این پیدا شده، یک کلیسای قرن سومی است، بنا بر این موضوع را باید محتاطانه بررسی کرد. برای مثال می‌گویند موزاییک‌هایی شبیه آنچه در این کلیسا یافته‌اند (هفتاد نفر مومن خدا و ملکوت) معمولا در کلیساهای قرن پنج و شش پیدا می‌شوند. پیش‌نهاد این‌ها این است که فرض کنیم این‌جا معبدی بوده که بعدها مسیحی‌ها ازش استفاده کرده‌اند.
بچه‌هایی که آن چند جلسه‌ی بحث شنبه‌ها درباره‌ی ادیان و باستان‌شناسی ادیان و ایمان را آمده بودند می‌دانند که این کشف اگر تایید شود چه قدر مهم است. هر چند حدس می‌زنم که کم‌کم هیجان آقای دکتر کم شود و پای باستان‌شناسان دیگر هم به پروژه باز شود و ببینند هم‌آن حدس آخری درست‌تر بوده است. خیلی هم عجیب نیست که چون‌این شود، چون برای مثال، چرا باید مومنان مسیحی قرن اول صلیب آهنی بسازند و در کلیسایشان نگه دارند؟
عکس‌ها را جمال نصرالله گرفته است. این‌جا می‌توانی همه‌ی عکس‌ها را ببینی؛ نه تا است.
